Plamy starcze – jak wyglądają, co je powoduje, jak je zwalczyć?

Plamy starcze to częsty problem estetyczny związany ze starzeniem się skóry. Przebarwienia mają charakterystyczny wygląd, jednak niektóre z nich mogą być objawem groźnych zmian, dlatego wymagają konsultacji u dermatologa. Dowiedz się, jak wyglądają plamy starcze, co je powoduje oraz jakie metody profilaktyki i leczenia oferuje współczesna dermatologia i medycyna estetyczna.

Czym są plamy starcze i jak je rozpoznać?

Plamy starcze, nazywane również plamami soczewicowatymi lub plamami wątrobowymi, to jedna z najczęstszych form hiperpigmentacji pojawiająca się u osób w dojrzałym wieku. Są to płaskie, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry plamy, których kolor może wahać się od jasnobeżowego aż do ciemnego brązu. Zazwyczaj mają owalny lub nieregularny kształt i średnicę od kilku milimetrów do nawet 2-3 centymetrów.

Plamy starcze pojawiają się głównie w miejscach najbardziej narażonych na działanie słońca, takich jak grzbiety dłoni, przedramiona, twarz i dekolt. Ryzyko wystąpienia zmian rośnie z wiekiem, a pierwsze przebarwienia obserwuje się zazwyczaj po 40. roku życia. Rozwijają się powoli i nie towarzyszą im żadne objawy subiektywne, takie jak np. ból czy świąd.

Kiedy plamy starcze wymagają konsultacji z dermatologiem?

Chociaż plamy starcze to łagodne zmiany o charakterze czysto estetycznym, nigdy nie należy bagatelizować nowych lub zmieniających się znamion barwnikowych. Niektóre przebarwienia mogą przypominać zmiany przednowotworowe, takie jak rogowacenie słoneczne, lub nawet wczesne stadium czerniaka, czyli złośliwego nowotworu skóry. Dlatego każda nowa, nietypowa a szczególnie zmieniająca się plama powinna zostać zbadana przez dermatologa za pomocą dermatoskopu, np. w Viva Derm w Warszawie. Szczególny niepokój powinny wzbudzić zmiany, które gwałtownie rosną, zmieniają kształt lub kolor, mają nierówne brzegi, zaczynają swędzieć, boleć lub krwawić. Regularna samokontrola i coroczne badanie dermatoskopowe to główne elementy profilaktyki nowotworów skóry.

Co powoduje plamy starcze – przyczyny

Za powstawanie plam starczych odpowiadają zaburzenia w pracy melanocytów, czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję melaniny – barwnika skóry. Główną przyczyną ich występowania jest długotrwała i powtarzająca się ekspozycja na promieniowanie UV, zarówno naturalne (słońce), jak i sztuczne (np. solaria). Promienie UVA i UVB przyspieszają procesy fotostarzenia, uszkadzają komórki skóry i stymulują nadmierne wytwarzanie melaniny, co prowadzi do tworzenia ciemniejszych plam.

Do rozwoju przebarwień starczych przyczyniają się także:

• naturalne procesy starzenia się skóry,
• predyspozycje genetyczne,
• zaburzenia hormonalne (np. w okresie okołomenopauzalnym),
• przewlekłe stany zapalne skóry,
• niektóre leki i kosmetyki fotouczulające,
• niedostateczna ochrona przeciwsłoneczna.

Plamy starcze częściej występują u osób o jasnej karnacji oraz u tych, które przez wiele lat nie chroniły skóry przed działaniem słońca.

Jak usunąć plamy starcze?

Usuwanie plam starczych wymaga indywidualnego podejścia, uzależnionego od głębokości zmian, ich liczby oraz lokalizacji. Do dyspozycji pacjentów i specjalistów jest obecnie wiele metod redukcji przebarwień – od domowej pielęgnacji, przez suplementację, aż po profesjonalne zabiegi medyczne. Dobór optymalnej metody leczenia powinien być poprzedzony konsultacją dermatologiczną, która pozwoli ocenić charakter przebarwień i wykluczyć ewentualne przeciwwskazania.

Najskuteczniejszą metodą walki z plamami starczymi jest zapobieganie ich powstawaniu. Dlatego kluczowe znaczenie ma świadoma pielęgnacja oraz ochrona skóry przed promieniowaniem UV.

Codzienna pielęgnacja skóry powinna opierać się na składnikach aktywnych o udowodnionym działaniu rozjaśniającym i ograniczającym produkcję melaniny. Warto szukać w kosmetykach substancji, które działają na różnych etapach powstawania przebarwień, do których należą m.in.:

• inhibitory tyrozynazy (enzymu kluczowego dla produkcji melaniny) – kwas azelainowy, kwas kojowy, arbutyna, tiamidol, kwas traneksamowy, glabrydyna (z lukrecji),
• substancje złuszczające i przyspieszające odnowę komórkową – retinol i jego pochodne, kwasy AHA (glikolowy, mlekowy),
• silne antyoksydanty – chronią przed wolnymi rodnikami i wspomagają rozjaśnianie skóry, np. witamina C (w formie kwasu L-askorbinowego), cysteamina, niacynamid (witamina B3), kwas ferulowy.

Regularne stosowanie serum i kremów z tymi składnikami, w połączeniu z fotoprotekcją, pozwala w pewnym stopniu zredukować istniejące plamy i zapobiegać powstawaniu nowych.

Zabiegi na plamy starcze

Gdy przebarwienia są głębokie i utrwalone, domowa pielęgnacja może okazać się niewystarczająca. Warto wówczas skorzystać z pomocy medycyny estetycznej. Profesjonalne zabiegi na plamy starcze pozwalają na skuteczne i precyzyjne usunięcie nagromadzonego barwnika. Wybór metody zależy od głębokości i rozległości zmian, a także od typu skóry pacjenta. Wśród rekomendowanych zabiegów wyróżnia się:

• laseroterapię (np. laser pikosekundowy), który wykorzystuje energię świetlną do selektywnego niszczenia komórek z nadmiarem melaniny, bez uszkadzania otaczających tkanek,
• peelingi chemiczne, polegające na aplikacji na skórę kwasów (np. glikolowego, trójchlorooctowego – TCA, pirogronowego) w odpowiednim stężeniu, co prowadzi do kontrolowanego złuszczenia naskórka i redukcji przebarwień,
• mezoterapię mikroigłową, czyli metodę stymulacji skóry do regeneracji poprzez mikrourazy, co wspomaga odnowę komórkową i ujednolicenie kolorytu.

Decyzję o wyborze terapii warto skonsultować z doświadczonym specjalistą, np. w Viva Derm w Warszawie.

Znaczenie diety i suplementacji w leczeniu plam starczych

Walkę z przebarwieniami warto wspierać również od wewnątrz. Dieta bogata w antyoksydanty pomaga chronić skórę przed stresem oksydacyjnym, który nasila procesy starzenia i powstawanie plam. Cenne są zwłaszcza produkty zawierające witaminę C, witaminę E, koenzym Q10, polifenole (obecne w zielonej herbacie, owocach jagodowych) oraz karotenoidy (marchew, pomidory). W niektórych przypadkach lekarz może zalecić celowaną suplementację. Badania wskazują na korzystne działanie silnych antyoksydantów (np. glutationu, pycnogenolu, kurkuminy, astaksantyny), mikroelementów (szczególnie selenu, cynku, miedzi i siarki) oraz innych substancji o działaniu depigmentacyjnym i ochronnym, jak np. kwas traneksamowy (w formie doustnej), sylimaryna (z ostropestu plamistego) czy ekstrakty z żeń-szenia. Warto pamiętać, że suplementacja powinna być zawsze skonsultowana z lekarzem, aby dobrać odpowiednie preparaty i dawki.

Jak zapobiegać przebarwieniom starczym – profilaktyka

Podstawą profilaktyki jest całoroczne stosowanie kremów z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, minimum SPF 30, a najlepiej SPF 50. Należy pamiętać, że promieniowanie UVA, odpowiedzialne za fotostarzenie i zmiany pigmentacyjne, przenika przez chmury, dlatego ochrona jest konieczna każdego dnia, niezależnie od pogody. Aplikację kremu należy powtarzać co 2-3 godziny podczas przebywania na słońcu. Warto wybierać produkty o szerokim spektrum ochrony (UVA i UVB), a w przypadku skóry skłonnej do przebarwień, szczególnie polecane są filtry mineralne oraz preparaty zawierające inhibitory i przeciwutleniacze, które znacząco utrudniaja powstawanie opalenizny. Ochronę warto uzupełnić noszeniem kapeluszy i unikania ekspozycji na słońce w godzinach największego nasłonecznienia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące plam starczych.